Hầu hết trẻ em đều trải qua giai đoạn nói dối. Vậy làm thế nào để con hiểu và trân trọng giá trị của sự trung thực? Cùng khám phá những phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả để khuyến khích con luôn nói thật nhé!

Tú Anh

Việc trẻ em nói dối không phải điều hiếm gặp. Ngay từ 24 tháng tuổi, trẻ đã có thể bắt đầu nói dối và tần suất này càng tăng lên khi lớn hơn. Theo nhà tâm lý học lâm sàng Richard Gallagher, điều này là hoàn toàn bình thường trong quá trình phát triển của trẻ.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa chúng ta nên bỏ qua hành vi này. Giáo sư Joseph Di Prisco nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dạy con về sự trung thực. Mỗi lần phát hiện con nói dối, hãy xem đó là cơ hội để trò chuyện và giải thích cho con hiểu giá trị của việc trung thực.

Để giúp con hình thành thói quen nói thật, chúng ta cần hiểu rõ lý do trẻ nói dối và những lý do này thay đổi thế nào theo từng độ tuổi. Dưới đây là một số gợi ý hữu ích giúp bạn dạy con về giá trị của sự trung thực.

Khi trẻ 1-3 tuổi, 3-5 tuổi nói dối

Ở giai đoạn này, trẻ nói dối không phải do cố ý, mà thường là do trí tưởng tượng phong phú. Theo tiến sĩ Gallagher, trẻ mẫu giáo chưa đủ khả năng phân biệt giữa sự thật và những câu chuyện do chính mình nghĩ ra. Ví dụ, trẻ có thể kể rằng một con quái vật đã làm đổ sữa, trong khi thực tế là do trẻ làm đổ.

Ở độ tuổi này, trẻ chưa phát triển đầy đủ khả năng nhận thức. Bé thường muốn mọi thứ diễn ra theo ý mình và đôi khi sẽ bịa ra những câu chuyện để giải thích các sự việc không như mong muốn.

Đầu tiên, bố mẹ đừng vội vàng kết luận rằng trẻ đang nói dối và tỏ ra tức giận. Điều này chỉ khiến trẻ cảm thấy sợ hãi và không muốn chia sẻ nữa. Thay vào đó, hãy bình tĩnh đối mặt với tình huống. Ví dụ, nếu trẻ làm đổ sữa, bạn có thể nói: “Con làm đổ sữa rồi đấy. Không sao đâu, chúng ta cùng nhau dọn dẹp nhé”.

Song song đó, hãy gọi tên cảm xúc của trẻ. Bạn có thể nói: “Con có vẻ buồn vì làm đổ sữa đấy”. Điều này giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe và thấu hiểu hơn.

Khi trẻ 5-7 tuổi nói dối

Trẻ em trong những năm đầu đi học thường có xu hướng nói dối để tránh bị phạt hoặc nhằm đạt được điều mình muốn, chẳng hạn như ngủ muộn hơn hoặc được xem chương trình yêu thích. Theo tiến sĩ Di Prisco, đôi khi trẻ nói dối đơn giản vì sợ làm bố mẹ thất vọng.

Trong giai đoạn này, bố mẹ nên cố gắng tìm hiểu nguyên nhân khiến con nói dối. Hãy xem lại cách bạn phản ứng khi con mắc lỗi, ví dụ liệu bạn có đặt kỳ vọng quá cao hoặc xử phạt quá nghiêm khắc? Nếu cảm thấy lo sợ bị trách phạt, trẻ có thể sẽ tìm cách che giấu lỗi lầm.

Hãy cho con biết rằng bạn hiểu cảm giác của con khi làm sai. Mọi người đều mắc lỗi và điều đó không có nghĩa bạn không còn yêu thương con nữa. Hãy giải thích rằng bạn muốn con nói thật với bạn, dù đó có là điều khó khăn.

Ví dụ, nếu con mang về một món đồ chơi mới mà bạn chưa từng thấy, thay vì buộc con phải thú nhận, bạn có thể bình tĩnh hỏi: “Con có thể kể cho mẹ nghe về món đồ chơi này không?”. Sau đó, giải thích cho con hiểu rằng lấy đồ của người khác là không đúng và hướng dẫn con cách xin lỗi bạn bè.

Bố mẹ nên là người hướng dẫn con chứ không phải là người giám sát. Hình phạt không phải lúc nào cũng hiệu quả. Đôi khi, một lời nhắc nhở nhẹ nhàng và cái ôm ấm áp sẽ giúp con hiểu rõ hơn về hành vi của mình.

Khi trẻ từ 8 tuổi trở lên nói dối

Ở độ tuổi này, lời nói dối của con thường có chủ đích hơn. Con có thể cố tình quên hoặc bỏ sót một số thông tin để đạt được mục đích nào đó. Ví dụ, trẻ có thể nói không có bài tập về nhà trong khi thực tế lại có một bài kiểm tra quan trọng sắp tới.

Ngoài ra, bạn bè và hình ảnh bản thân trở nên rất quan trọng với trẻ ở lứa tuổi này. Vì vậy, đừng ngạc nhiên nếu con bạn nói dối để gây ấn tượng với bạn bè hoặc để khẳng định vị thế của mình trong nhóm.

Đầu tiên, bố mẹ đừng cố gắng “bắt thóp” con bằng những câu hỏi mang tính chất chất vấn. Thay vào đó, hãy bình tĩnh nói với con rằng bạn cảm thấy điều con nói không hoàn toàn đúng. Ví dụ: “Con có chắc là con đã nói hết sự thật không?”.

Sau đó, bố mẹ hãy tạo không gian để con chia sẻ. Nếu cảm thấy thoải mái khi nói chuyện với bố mẹ, trẻ sẽ ít có khả năng nói dối hơn. Hãy giải thích cho con hiểu bạn bè sẽ trân trọng con vì con là chính con, chứ không phải vì những lời nói dối.

Cuối cùng là hãy tôn trọng quyền riêng tư của con. Đừng quá kiểm soát cuộc sống của con. Khi cảm thấy được tin tưởng, trẻ sẽ ít có nhu cầu phải che giấu điều gì.

Hãy nhớ rằng việc nói dối ở trẻ em là một phần của quá trình trưởng thành. Quan trọng là bố mẹ cần tạo ra một môi trường gia đình ấm áp, nơi con cảm thấy an toàn để chia sẻ mọi điều.

Theo Parents.com